નવી દિલ્હીઃગુજરાતના ગાંધીનગરમાં 10 માર્ચથી 14 માર્ચ દરમિયાન ડિફેન્સ એક્સપોની(Defense Expo) 12મી આવૃત્તિ યોજાવાની હતી. આ માટે જોરશોરથી તૈયારીઓ પણ કરવામાં આવી હતી. અચાનક, છ દિવસ પહેલા શુક્રવારે, એશિયાની ધરતી પર આયોજિત થનારી સૌથી મોટી ઈવેન્ટ, DefExpo 2022 મુલતવી રાખવામાં આવી હતી. સંરક્ષણ મંત્રાલયે મુલતવી(DEFEXPO 22 POSTPONED BY INDIA) રાખવા પાછળના કારણ તરીકે "સહભાગીઓ દ્વારા અનુભવાયેલી લોજિસ્ટિક્સ સમસ્યાઓ" નો ઉલ્લેખ કર્યો. જો કે, મંત્રાલયના સૌથી મોટા દ્વિવાર્ષિક શોને મુલતવી રાખવાના વાસ્તવિક કારણ વિશે અટકળો છે. એવી પણ ચર્ચા છે કે યુક્રેન-રશિયા યુદ્ધ દરમિયાન કેટલાક દેશોએ રશિયન કંપનીઓના હથિયારોના પ્રચાર સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. તેમનું માનવું હતું કે કેવી રીતે રશિયન-યુક્રેનિયન કંપનીઓ એકબીજાની નજીક શસ્ત્રો દર્શાવતા સ્ટોલ લગાવી શકે છે.
ગાંધીનગરમાં યોજાવાનો હતો DefExpo
પ્રથમ વખત આ કાર્યક્રમ વડાપ્રધાનના વતન રાજ્ય ગુજરાતમાં યોજાવાનો હતો, જેના પર વડાપ્રધાન કાર્યાલય (PMO) પણ રોજેરોજ નજર રાખી રહ્યું હતું. આ કારણોસર ભાગ લેવા માટે સ્પર્ધા હતી. મોટાભાગના સ્વદેશી સ્ટાર્ટ-અપ્સને અસર થઈ છે, જેમના સાધનો ગાંધીનગર પહોંચી ચૂક્યા છે. એક સ્ટાર્ટ-અપ કંપનીના પ્રતિનિધિએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે, "તેનાથી અમને આશ્ચર્ય થયું છે, જ્યાં સુધી મારી કંપનીનો સંબંધ છે, અમે પહેલેથી જ ઘણી તૈયારી કરી લીધી હતી." ઘણા ભારે અને મોંઘા સાધનો ગાંધીનગર લાવ્યા હતા. આપણે આપણી ખોટ કઈ રીતે ભરપાઈ કરીશું?' 'સહભાગીઓ દ્વારા અનુભવાયેલી તાર્કિક સમસ્યાઓ'ના કારણે આવું થયું હોવાનું કારણ આપવું એ વધુ આઘાતજનક છે. કારણ કે 6 માર્ચે સાઉદી અરેબિયાની સરકાર દ્વારા પ્રાયોજિત પ્રથમ 'વર્લ્ડ ડિફેન્સ શો'માં ઘણી બધી કંપનીઓએ ભાગ લીધો હતો.
સાઉદીમાં શો યોજાઇ રહ્યો છે
સાઉદી શો, વિશ્વભરની અદ્યતન ટેકનોલોજી અને તમામ ડોમેન્સમાં સંરક્ષણ આંતરસંચાલનક્ષમતા દર્શાવતો, 9 માર્ચે સમાપ્ત થવાનો હતો. ડિફેન્સ એક્સપોની 10 માર્ચની સૂચિત તારીખના એક દિવસ પહેલા, આ બે શોમાં હાજરી આપનાર ઘણી કંપનીઓ અને પ્રતિનિધિઓ સમાન હતા. બોઇંગ, લોકહીડ માર્ટિન, અમેરિકાની રેથિયોન જેવી મોટી કંપનીઓ આમાં સામેલ થવાની હતી. તે જ સમયે, રશિયાની Rosoboronexport, Rostec, Almaz-Ante અને Technodinamica જેવી કંપનીઓ પણ ભાગ લેવાની હતી. સવાલ એ ઉઠી રહ્યો છે કે જ્યારે આ કંપનીઓ અને ડેલિગેશન સાઉદી શોમાં હાજરી આપી શકે છે તો ભારતીય શોમાં કેમ નહીં.
સ્થગિત પાછળનું કારણ
સ્થગિત થવાથી અહેવાલો છે કે 3 માર્ચે 'ક્વોડ' દેશોના નેતાઓની વર્ચ્યુઅલ મીટિંગ દરમિયાન ભારત પર તીવ્ર દબાણ હતું કે જ્યારે રશિયા યુદ્ધનો એક ભાગ છે ત્યારે રશિયાએ તેના શસ્ત્રો અને લશ્કરી પ્રણાલીઓનું પ્રદર્શન કેવી રીતે કર્યું. જો રશિયન કંપનીઓ જોડાશે તો અમેરિકન કંપનીઓ આ કાર્યક્રમનો બહિષ્કાર કરશે. તેમની કંપનીઓ યુદ્ધવિરોધી, હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓ અને વ્યૂહાત્મક બખ્તરબંધ વાહનો અને ડ્રોન પ્રણાલી એકબીજાની બાજુમાં પ્રદર્શિત કરતી સ્ટોલ કેવી રીતે મૂકી શકે છે, તેમણે કહ્યું, રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધમાં છે?
કંપનીઓને કરોડોનું નુકસાન
ગુજરાતમાં યોજાનાર ડિફેન્સ એક્સપોમાં લગભગ 12 લાખ લોકો હાજરી આપે તેવી અપેક્ષા હતી. ડિફેન્સ એક્સ્પો 'મેક ઈન ઈન્ડિયા' અને 'આત્મનિર્ભર ભારત'ના દ્વિ-પરિમાણીયતા સાથે ત્રણ સ્થળોએ 1,00,000 ચોરસ મીટરથી વધુ વિસ્તારમાં યોજાવાનો હતો. તેમાં 78 દેશોનો સમાવેશ થવાનો અંદાજ હતો. આટલું જ નહીં, 39 મંત્રી સ્તરીય પ્રતિનિધિમંડળ હાજરી આપવાના હતા. વિવિધ સેમિનાર અને ચર્ચાઓમાં 3,000 થી વધુ પ્રતિનિધિઓ ભાગ લે તેવી અપેક્ષા હતી. સત્ય સત્તાવાર રીતે 'આઉટ' થવાની શક્યતા નથી, તેથી ડિફેન્સ એક્સપોનું રહસ્ય યથાવત રહેશે.
