সৰু ল’ৰা-ছোৱালীৰ পঢ়া-শুনাত অসুবিধা হোৱাটো সাধাৰণ কথা । কিছুমানত কম হ’ব পাৰে আৰু কিছুমানত বেছি হ’ব পাৰে । অধিকাংশ লোকেই শিশুৰ পঢ়া-শুনাৰ ক্ষমতাক তেওঁলোকৰ বুদ্ধিমত্তাৰ লগত তুলনা কৰে । যিটো উচিত নহয় । কেতিয়াবা, শিশুৰ পঢ়া-শুনাৰ ক্ষেত্ৰত দেখা দিয়া সমস্যাইও শিক্ষণ অক্ষমতা অৰ্থাৎ মানসিক ডিছলেক্সিয়াৰ কাৰণ হ’ব পাৰে ।
ডিছলেক্সিয়া শিশুসকল মূৰ্খ নহয়: ডিছলেক্সিয়া সজাগতা সপ্তাহ
ডিছলেক্সিয়া হৈছে বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ শিশুৰ ক্ষেত্ৰত দেখা পোৱা এক সাধাৰণ শিক্ষণ অক্ষমতা (Dyslexia Awareness Week 2022)। পৰিসংখ্যা অনুসৰি প্ৰতি ১০টি শিশুৰ ভিতৰত এটি শিশুৰ ক্ষেত্ৰত এই সমস্যা দেখিবলৈ পোৱা যায় । কিন্তু ইয়াৰ পিছতো ইয়াৰ কাৰণ, প্ৰভাৱ আৰু ইয়াক প্ৰতিৰোধৰ বাবে লোৱা ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে অধিকাংশ লোকেই বিশেষ সচেতন নহয় ।
প্ৰতি বছৰে অক্টোবৰৰ প্ৰথম সপ্তাহত “ডিছলেক্সিয়া সজাগতা সপ্তাহ” আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত উদযাপন কৰা হয় ৷ দ্য ইণ্টাৰনেশ্যনেল ডিছলেক্সিয়া এছ’চিয়েশ্যনে বিশ্বজুৰি লোকসকলৰ মাজত এই শিক্ষণ অক্ষমতাৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱাৰ উদ্দেশ্যে এই সজাগতা সপ্তাহ পালন কৰে । এইবাৰ এই সপ্তাহত ৩ অক্টোবৰৰ পৰা ৯ অক্টোবৰলৈ “ব্ৰেকিং থ্ৰু বেৰিয়াৰ থিম”ত উদযাপন কৰা হৈছে ।
ইতিহাস
ডিছলেক্সিয়া প্ৰথমবাৰৰ বাবে ১৮৮১ চনত জাৰ্মান চিকিৎসক অছৱাল্ড বাৰ্খানে চিনাক্ত কৰিছিল । এই বিকাৰ চিনাক্ত হোৱাৰ ছবছৰৰ পাছত চকু বিশেষজ্ঞ ৰুডলফ বাৰ্লিনে ইয়াক ‘ডিছলেক্সিয়া’ নামকৰণ কৰে (History of Dyslexia)। বুৰখানে এই বিকাৰৰ অস্তিত্ব আৱিষ্কাৰ কৰিছিল এজন কণমানি ল’ৰাৰ ক্ষেত্ৰখন বিশ্লেষণ কৰি থাকোঁতে, যিজনে সঠিকভাৱে লিখা-পঢ়া শিকিবলৈ যথেষ্ট অসুবিধা পাইছিল ।
মন কৰিবলগীয়া যে, "ডিছলেক্সিয়া সজাগতা সপ্তাহ"ৰ সময়ছোৱাত অক্টোবৰ মাহৰ প্ৰথম বৃহস্পতিবাৰেও "বিশ্ব ডিছলেক্সিয়া সজাগতা দিৱস"(Dyslexia Awareness Day) উদযাপন কৰা হয় । সেইবাবেই এইবাৰ ৬ অক্টোবৰত এই বিশেষ দিৱস উদযাপন কৰা হৈছে । এই বছৰ ইউৰোপীয় ডিছলেক্সিয়া এছ’চিয়েশ্যনে এই উপলক্ষে ডিছলেক্সিয়া সজাগতাৰ ধাৰণাটোক প্ৰচাৰ কৰিবলৈ #EDAdyslexiaday হেচটেগ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰামৰ্শ দিছে ।
ডিছলেক্সিয়া কি(What Dyslexia) ?
ডিছলেক্সিয়াৰ বিষয়ে অধিক জানিবলৈ, কি ধৰণৰ মানসিক ৰোগ আৰু ইয়াৰ প্ৰভাৱ কি হ’ব পাৰে, ইটিভি ভাৰত সুখীভৱ মনোৰোগ বিশেষজ্ঞ ডেৰাডুনৰ পৰা, ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ, মানসিক বিকাৰ আৰু ইয়াৰ প্ৰতিৰোধৰ বিষয়ে সজাগতা প্ৰচাৰৰ বাবে সমগ্ৰ দেশত মনোৰোগ বিশেষজ্ঞৰ দ্বাৰা পৰিচালিত কাৰ্যসূচী । মেপ টকৰ সাধাৰণ সম্পাদক তথা আত্মহত্যা প্ৰতিৰোধকে ধৰি বিভিন্ন মানসিক সমস্যাৰ বাবে বিভিন্ন চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী অভিযানৰ সদস্য বীণা কৃষ্ণণ ।
ডাঃ কৃষ্ণণে বুজাইছে যে, ডিছলেক্সিয়া হৈছে এনে এক মানসিক অৱস্থা, য’ত শিশুৱে তথ্য লাভ, বুজিব আৰু ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে । এইটো এটা শিক্ষণৰ বিসংগতি (Dyslexia Symptoms and causes)। যিবোৰত সাধাৰণতে শিশুৱে দিশটো চিনিব পাৰে, আখৰ চিনি পায়, সঘনাই ব্যৱহৃত শব্দৰ বানান পঢ়িব আৰু লিখিব পাৰে, আখৰবোৰ সদায় একে লিখিব পাৰে, পোন বা ওলোটা বাক্যৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰিব পাৰে, বা শব্দ শুদ্ধকৈ গঠন কৰি কথাবোৰ মনত ৰখাটো কঠিন হৈ পৰে বা পাঠ্য বহু সময়ত শিশুৱে এই সমস্যাত আইনা ছবিত চিঠি লিখিবলৈ আৰম্ভ কৰে । বহু সময়ত ডিছলেক্সিক শিশুৱেও ব্লেক বৰ্ড বা কিতাপৰ পৰা পঢ়াৰ পিছতো কপিটোত সঠিকভাৱে লিখিব নোৱাৰে । ইয়াৰ বাহিৰেও এই শিশুসকলে জোতাৰ ফিতা বান্ধি বা চাৰ্টৰ বুটাম লগোৱাৰ দৰে কামবোৰত সমস্যাৰ সন্মুখীন হয়, য’ত মনোযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এই সমস্যাত ভুগি থকা শিশুসকলৰ যিকোনো কথা শিকাৰ গতি অতি লেহেমীয়া ।
তেওঁ বুজাইছে যে, ই দৰাচলতে স্নায়ুতন্ত্ৰৰ সৈতে জড়িত এক স্নায়ুজনিত বিকাৰ, যাৰ বাবে জিনীয় কাৰণ কেতিয়াবা দায়ী হ’ব পাৰে । সাধাৰণতে অতি সৰু ল’ৰা-ছোৱালীৰ ক্ষেত্ৰত আৰম্ভণিতে ইয়াৰ লক্ষণসমূহ বুজি পোৱাটো কঠিন । কাৰণ ই কোনো শাৰীৰিক ৰোগ নহয়, সেয়েহে শিশুৰ স্বাস্থ্য চাই ইয়াৰ লক্ষণসমূহ ধৰা পেলাব নোৱাৰি । আৰু যেতিয়া শিশুটিয়ে স্কুললৈ যাবলৈ আৰম্ভ কৰে, তেতিয়া আৰম্ভণিতে প্ৰায় সকলো ল’ৰা-ছোৱালীয়েই পঢ়া-শুনাত সমস্যাৰ সন্মুখীন হয় ।
সাধাৰণতে স্কুলত ভাষা শিকিবলৈ বা নতুন নতুন কথা শিকিবলৈ অহৰহ অসুবিধা হ’লে শিশুৰ ক্ষেত্ৰতো ইয়াৰ লক্ষণসমূহ বুজিব পৰা যায় ।