অসম

assam

By

Published : Jul 13, 2022, 1:40 PM IST

ETV Bharat / international

JAMES WEBB TELESCOPE : ইয়াৰ আশ্চৰ্যকৰ ছবিৰ ব্যাখ্যা আৰু জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানত ইয়াৰ প্ৰভাৱ

কেইবা দশকৰ বিকাশৰ পথ আৰু বহুতো পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা আৰু সফলতা-বিফলতাৰ পিছত, জেমছ ৱেব টেলিস্কোপে (James Webb Telescope) অৱশেষত সেয়া প্ৰদান কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে, যাৰ বাবে তাক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল । ১২ জুলাইত নাছাই উক্ত অভিযানটোৰ বাবে কঢ়িয়াই নিয়া সঁজুলিবোৰৰ দ্বাৰা কৰা প্ৰথম বিজ্ঞান পৰ্যবেক্ষণ মুকলি কৰিছে (On July 12 Nasa released first observations) । যাৰ ফলত জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানত এক নতুন যুগৰ আৰম্ভণি হ'ব বুলি আমি আগ্ৰহেৰে আশা কৰিব পাৰোঁ (beginning a new era in astronomy)।

a
a

নিউজ ডেস্ক, ১৩ জুলাই : কেইবা দশকৰ বিকাশৰ পথ আৰু বহুতো পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা আৰু সফলতা-বিফলতাৰ পিছত, জেমছ ৱেব টেলিস্কোপে (James Webb Telescope) অৱশেষত সেয়া প্ৰদান কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে যাৰ বাবে তাক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল । ১২ জুলাইত নাছাই উক্ত অভিযানটোৰ বাবে কঢ়িয়াই নিয়া সঁজুলিবোৰৰ দ্বাৰা কৰা প্ৰথম বিজ্ঞান পৰ্যবেক্ষণ মুকলি কৰিছে (On July 12 Nasa released first observations) । যাৰ ফলত জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানত এক নতুন যুগৰ আৰম্ভণি হ'ব বুলি আমি আগ্ৰহেৰে আশা কৰিব পাৰোঁ (beginning a new era in astronomy)।

খ্ৰীষ্টমাছৰ অধীৰ উৎকণ্ঠাৰে উৎক্ষেপণৰ পিছত, দূৰবীণটোক কেইবাটাও গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্য সমাধান আৰু আৰু তাৰে সূৰ্যৰ ছাঁ মুকলি কৰিবলৈ নিয়োজিত কৰা হৈছিল । যদি এই অভিযানবোৰৰ যিকোনো এটাও বিফল হ'লহেঁতেন, তেনেহ'লে জেমছ ৱেব এক ব্যৱহাৰৰ অযোগ্য সঁজুলি হ'লহেঁতেন । কিন্তু আমাৰ মাজৰ যিকোনো ব্যক্তিয়ে আশা কৰাতকৈ কাৰ্যসূচীটোৰ প্ৰক্ৰিয়া অধিক মসৃণ আৰু সফলতাৰে সম্পূৰ্ণৰূপে সম্পাদন হৈছিল । এইটো কেৱল প্ৰকল্পটোৰ অভিযন্তা, টেকনিচিয়ান আৰু বিজ্ঞানীসকলৰ দক্ষতাৰ প্ৰমাণ নহয় । ই প্ৰক্ৰিয়াবোৰ পৰীক্ষা কৰাৰ বাবে পৃথিৱীত কৰা পৰীক্ষা কাৰ্যসূচীৰ যথেষ্ট গুৰুত্বৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে । লগতে মাজে মাজে উৎক্ষেপণৰ পূৰ্বে ঠিক কৰিবলগা সমস্যাবোৰো প্ৰকাশ কৰে । অৱশ্যে ইয়াৰ ফলত কেতিয়াবা সময়সূচী পিছুৱাই যায় আৰু ব্যয় বৃদ্ধি হয় । যিয়েই নহওক অৱশেষত এটা নিখুঁত দূৰবীণ প্ৰস্তুত হৈছে ।

জেমছ ৱেব টেলিস্কোপ

জুলাই মাহত টেলিস্কোপটো ইয়াৰ চেকআউট আৰু পৰীক্ষা পৰ্যায়ৰ পৰা কাৰ্যকৰী পৰ্যায়লৈ লৈ যোৱা হ'ব । কিয়নো ইয়াক দীৰ্ঘদিন ধৰি পৰিকল্পনা আৰু গভীৰ পৰ্যবেক্ষণত ৰখাৰ প্ৰয়োজন আছে । আমাৰ মাজৰ যিসকলে এই যাত্ৰাত জড়িত হৈ আছে আৰু তথ্যৰ ওপৰত কাম কৰিব, তেওঁলোকে অধীৰ আগ্ৰহেৰে অপেক্ষা কৰিব পাৰে । নাছা (NASA), এছা (European Space Agency, ESA), চিএছএ (Canadian Space Agency, CSA) আৰু মহাকাশ দূৰবীণ বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠানৰ প্ৰতিনিধিসকলৰ (Space Telescope Science Institute) এক আন্তৰ্জাতিক সমিতিয়ে বাছনি কৰা নতুন আগতীয়া মুক্তি পৰ্যবেক্ষণবোৰ, দূৰবীণটোৱে সম্পাদন কৰিবলগা বিজ্ঞানৰ বিস্তৃত পৰিসৰৰ ওপৰত আলোকপাত কৰাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা এক কাৰ্যসূচীৰ অংশ ।

অৱশেষত এনে উচ্চ মানদণ্ডৰ তথ্য পোৱাটো আনন্দৰ বিষয় । আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনৰ দ্বাৰা উন্মোচন কৰা (Joe Biden Unveiled stunning image of SMACS 0723), হাজাৰ হাজাৰ তাৰকাৰাজ্যৰ এক গোট এছএমএচিএছ 0723 (SMACS 0723)ৰ আশ্চৰ্যকৰ ছবি 11 জুলাইত মুকলি কৰা হৈছিল । বিশাল সন্মুখৰ তাৰকাৰাজ্যৰ গোটবোৰে সিহঁতৰ পিছফালৰ বস্তুবোৰৰ পোহৰ বিকিৰিত কৰে আৰু বিকৃত কৰে, যিয়ে আমাক অতি ক্ষীণ বস্তুবোৰ সময়মতে পুনৰ দেখাত সহায় কৰে ।

ছবিখনে ৪.৬ বিলিয়ন বছৰ আগতে দেখা পোৱা তাৰকাৰাজ্যৰ ক্লাষ্টাৰটো দেখুৱাইছে (image shows galaxy cluster appeared 4.6 billion years ago) । কিন্তু ছবিখনত থকা অধিক দূৰৱৰ্তী তাৰকাৰাজ্য (যিবোৰ প্ৰসাৰিত দেখা যায়) প্ৰায় 13 বিলিয়ন বছৰ পুৰণি আৰু আমাৰ ওচৰত ইতিমধ্যে আন যিকোনো প্ৰাচীন ৰাজ্যতকৈ অধিক তথ্য আছে । এনে ধৰণৰ ছবিয়ে আমাক প্ৰথম তৰা আৰু তাৰকাৰাজ্যবোৰ কেনেদৰে গঠন হৈছিল বুজাত সহায় কৰিব । ইয়াৰে কিছুমান বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ আৰম্ভণিৰ পৰা জনা আটাইতকৈ দূৰৱৰ্তী বস্তুবোৰৰ ভিতৰত এটা হ'ব পাৰে । ছবিখন হৈছে বিভিন্ন তৰংগদৈৰ্ঘ্যত কৰা পৰ্যবেক্ষণৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা এক যৌগিক ৰঙৰ ছবি । ইয়াক টেলিস্কোপৰ নিয়াৰ-ইনফ্ৰাৰেড কেমেৰা (Near-Infrared Camera, NIRCam)ৰ দ্বাৰা লোৱা হৈছিল ।

জেমছ ৱেবে ষ্টিফেনৰ কুইণ্টেটৰ এক আভাসো পাইছে (James Webb caught a glimpse of Stephan's Quintet), যি হৈছে পাঁচটা তাৰকাৰাজ্যৰ এটা গোট যি প্ৰায় ২৯০ নিযুত আলোকবৰ্ষ দূৰৈত পেগাচাছ নক্ষত্ৰমণ্ডলত (constellation Pegasus) একত্ৰিত হৈ আছে । ছবিখনে লগতে পৰামৰ্শ দিয়ে যে কেন্দ্ৰটোত এটা অতিবৃহৎ কৃষ্ণগহ্বৰ (supermassive black hole) আছে আৰু তৰাবোৰৰ জন্ম হোৱা দেখুৱাইছে । তথ্যবোৰে আমাক তাৰকাৰাজ্যবোৰ কেনেদৰে বিকশিত হয় আৰু অতিবৃহৎ কৃষ্ণগহ্বৰৰ বিকাশৰ হাৰৰ বিষয়ে অধিক তথ্য প্ৰদান কৰিব ।

ছবিখনৰ তলত দেখা পোৱা পৰৱৰ্তী ছবিখনত কেৰিনা নেবুলা (Carina Nebula) দেখুওৱা হৈছে, যি হৈছে আটাইতকৈ ডাঙৰ আৰু উজ্জ্বল নীহাৰিকাবোৰৰ ভিতৰত এটা (ধূলি আৰু গেছৰ ডাৱৰ, য'ত তৰাৰ জন্ম হয়) । জেমছ ৱেবে ইনফ্ৰাৰেড পোহৰত ধূলিৰ ভিতৰৰ গভীৰতালৈ অনুসন্ধান কৰিব পাৰে । নক্ষত্ৰীয় নাৰ্চাৰীৰ ভিতৰভাগ প্ৰকাশ কৰিবলৈ, যিটো আমি আগতে কেতিয়াও দেখা নাছিলো যে তৰাবোৰ কেনেদৰে জন্ম হয় সেই বিষয়ে অধিক আৱিষ্কাৰ কৰিব পাৰিব ।

কেৰিনা নেবুলা দক্ষিণ নক্ষত্ৰমণ্ডল কেৰিনাৰ পৰা প্ৰায় 7,600 আলোকবৰ্ষ দূৰৈত অৱস্থিত (Carina Nebula located 7,600 light years from southern constellation Carina) । ছবিখনত শ শ সম্পূৰ্ণ নতুন তৰা (পোহৰৰ প্ৰতিটো বিন্দু এটা তৰা) আৰু সেইবোৰে সৃষ্টি কৰা জেট আৰু বুদবুদ দেখুওৱা হৈছে । আমি এতিয়াও ব্যাখ্যা কৰিব নোৱাৰা বিৱৰণবোৰো তাত চাব পাৰোঁ । পৰৱৰ্তী দৰ্শনীয় প্ৰতিচ্ছবিটো হৈছে এটা গ্ৰহীয় নীহাৰিকা দক্ষিণ বলয় (Southern Ring) বা এইট-বাৰ্ষ্ট নেবুলা (Eight-Burst nebula), যি হৈছে গেছৰ এক বিস্তাৰিত ডাৱৰ । ই এটা মৰণশীল তৰাৰ চাৰিওফালে বা এই ক্ষেত্ৰত দুটা মৃত্যুমুখত পৰা তৰাই ইজনে সিজনক প্ৰদক্ষিণ কৰি আছে । ই প্ৰায় আধা আলোকবৰ্ষৰ ব্যাসৰ আৰু পৃথিৱীৰ পৰা প্ৰায় 2,000 আলোকবৰ্ষ দূৰৈত অৱস্থিত ।

ছবিখনত থকা ফেনাযুক্ত কমলা খোলাটো (foamy orange shell) হৈছে আণৱিক হাইড্ৰজেন (molecular hydrogen) (এটা গেছ যি দুটা হাইড্ৰজেন পৰমাণু একেলগে বান্ধি থাকিলে গঠন হয়) । আনহাতে, নীলা কেন্দ্ৰটো হৈছে বৈদ্যুতিকভাৱে চাৰ্জ কৰা গেছ । সোঁফালৰ ছবিখনত কেন্দ্ৰত মৃত্যুমুখত পৰা তৰা দুটা দেখিব পাৰে, যি আমাক অভূতপূৰ্ব বিৱৰণত নক্ষত্ৰীয় মৃত্যু অধ্যয়ন কৰাৰ সুযোগ দিয়ে । নতুন তথ্যটো হৈছে জেমছ ৱেবক নিয়োজনৰ পিছত বৈজ্ঞানিক সঁজুলি হিচাপে ব্যৱহাৰৰ বাবে সাজু কৰাৰ বাবে কেইমাহমানৰ পৰিশ্ৰমমূলক জোখ আৰু পৰীক্ষাৰ (painstaking measurement and testing) ফলাফল । প্ৰথম পদক্ষেপবোৰ আছিল প্ৰতিটো দাপোণ খণ্ডৰ ছবিবোৰ কেন্দ্ৰীভূত কৰা আৰু সংৰেখিত কৰা (focus and align images) । দূৰবীণৰ প্ৰতিটো বৈজ্ঞানিক সঁজুলি - এনআইআৰকেম (NIRCam), নিয়াৰ ইনফ্ৰাৰেড স্পেক্ট্ৰোগ্ৰাফ (Near InfraRed Spectrograph, NIRSpec) আৰু মিড-ইনফ্ৰাৰেড ইণষ্ট্ৰুমেণ্টো (Mid-Infrared Instrument, MIRI) ছুইচ অন আৰু পৰীক্ষা কৰা হৈছিল ।

বিভিন্ন তৰংগদৈৰ্ঘ্যত গভীৰ স্থানলৈ চোৱা এই সকলোবোৰ সঁজুলি, দূৰবীণৰ সৈতে শীতল কৰিবলগা হৈছিল, অন্যথা সেইবোৰে পৃষ্ঠভূমিৰ তাপ বিকিৰণ কৰিব যি জ্যোতিৰ্বৈজ্ঞানিক বস্তুৰ সংবেদনশীল পৰ্যবেক্ষণত হস্তক্ষেপ কৰিব । অন্তিমটো সক্ৰিয় কৰা হৈছিল এমআইআৰআই (MIRI), যি পৰম শূন্যতকৈ মাত্ৰ সাত ডিগ্ৰী অধিক সৰ্বনিম্ন তাপমাত্ৰাত কাম কৰে । যাক পাবলৈ কেইবা মাহ সময় লৈছিল । টেলিস্কোপ এটাৰ ছিদ্ৰৰ আকাৰ হৈছে ইয়াৰ মুখ্য বস্তু যি ছবিবোৰৰ চূড়ান্ত মানদণ্ড আৰু পৰ্যবেক্ষণ কৰিব পৰা বিৱৰণ নিৰ্ধাৰণ কৰে । এই ক্ষেত্ৰত ডাঙৰ হোৱাটো ভাল । মাটিত দহ মিটাৰ ব্যাসৰ ছিদ্ৰ থকা ডাঙৰ দূৰবীণ নিৰ্মাণ কৰা হৈছে ।

অৱশ্যে বায়ুমণ্ডলৰ হস্তক্ষেপকাৰী প্ৰভাৱ (interfering effects of atmosphere), যিয়ে দূৰবীণত পোৱা পোহৰক ব্যাহত কৰে, সি সঠিক ৰিজলিউচন পোৱাটে কঠিন কৰি তোলে । লগতে পৃথিৱীত, নিশাৰ আকাশৰ পৃষ্ঠভূমিৰ পোহৰে দূৰবীণৰ সংবেদনশীলতা সীমিত কৰে, যি হৈছে আমি দেখা পোৱা আটাইতকৈ ক্ষীণ বস্তু । ইয়াৰ ছয় মিটাৰ ছিদ্ৰৰ সৈতে, জেমছ ৱেব হৈছে মহাকাশলৈ উৎক্ষেপণ কৰা আটাইতকৈ ডাঙৰ দূৰবীণ (James Webb is largest telescope ever launched into space) আৰু পৃথিৱীৰ পৰা এক নিযুত মাইল দূৰত্বত ইয়াৰ সুবিধাজনক স্থানৰ পৰা ই আমি দেখা বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ, আটাইতকৈ বিতং দৃশ্য প্ৰদান কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে । ইয়াত কোনো সন্দেহ নাই যে ই বিশ্বৰ বিষয়ে বুজাত এক বিপ্লৱ আনিব, ঠিক যেনেদৰে ইয়াৰ পূৰ্বসূৰী হাবল স্পেচ টেলিস্কোপে (Hubble Space Telescope) এসময়ত কৰিছিল ।

লগতে পঢ়ক :First colorful image of Universe: বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ প্ৰথমখন ৰঙীণ ফটো মুকলি

ABOUT THE AUTHOR

...view details