নিউজ ডেস্ক, 12 জুলাই :ভাৰতবৰ্ষৰ আটাইতকৈ পুৰণি বিদ্ৰোহ বুলি নগা বিদ্ৰোহৰ কথাও উল্লেখ কৰিব পৰা যায় ৷ 100 টাতকৈও অধিক জনজাতিৰে নগা সাম্ৰাজ্য গঠিত ৷ এই জনজাতিসকলে ম্যানমাৰ আৰু নগা পাহাৰৰ উপৰিও মণিপুৰ, অৰুণাচল প্ৰদেশ আৰু অসমৰ কিছু কিছু অংশ আৰু নাগালেণ্ডত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি আছে ৷ 1946 চনৰ পৰা নগাসকলে তেওঁলোকৰ স্বায়ত্ব শাসিত নাগা ৰাজ্য তথা ‘‘গ্ৰেটাৰ নাগালিম’’ গঠনৰ দাবীৰে সংগ্ৰাম অব্যাহত ৰাখিছে ৷ এই গ্ৰেটাৰ নাগালিমত অৰুণাচল প্ৰদেশ, অসম আৰু মণিপুৰৰ কিছু কিছু অংশও অন্তৰ্ভুক্ত হৈ আছে ৷ নগাসকলৰ প্ৰাথমিক দাবী গ্ৰেটাৰ নাগালিম হৈছে এক স্বায়ত্ব ক্ষেত্ৰ, য’ত সকলো ক্ষেত্ৰকে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হ’ব ৷
আৰম্ভণি-
1826 চনত অসমত হোৱা ‘অভিযোজন’ৰ পিছত 1881 চনত নগা পাহাৰ ব্ৰিটিছ ভাৰতত অন্তৰ্ভুক্ত হৈ পৰে ৷ 1918 চনত ‘‘নাগা ক্লাৱ’’ৰ গঠন হয় আৰু এটা ৰাজনৈতিক গোটে এই ক্লাৱটোক ৰাষ্ট্ৰীয় নাগা পৰিষদ তথা নাগা নেশ্যনেল কাউন্সিল (NNC) নামেৰে নামাকৰণ কৰে ৷
1947 চনৰ 14 আগষ্টত নগাসকলৰ পিতৃ খ্যাত আংগামী নগা ফিজোৰ নেতৃত্বত NNCয়ে নাগালেণ্ডক স্বতন্ত্ৰ ৰাজ্য হিচাপে ঘোষণা কৰে ৷
ৰাজ্যখনৰ এক কঠিত ‘‘সাৰ্বভৌম নাগালেণ্ড’’ৰ গণভোটৰ পিছত 1952 চনত ফিজোৱে নাগা যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় চৰকাৰ (NFG) আৰু যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় নাগা সেনা (NFA) গঠন কৰে, যিয়ে চৰকাৰৰ সৈতে এক সংঘৰ্ষত লিপ্ত হয় ৷
এই সংঘৰ্ষ লাহে লাহে অধিক হিংসাত্মক হৈ পৰে আৰু 1958 চনত সশস্ত্ৰ বাহিনী বিশেষ ক্ষমতা আইন (AFSPA) কাৰ্যকৰী কৰা হয় ৷ 1975 চনত এন.এন.চিয়ে শ্বিলং শান্তি চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে, অস্থায়ীভাৱে সংঘৰ্ষৰ অৱসান ঘটায় যদিও বিচ্ছিন্ন দলসমূহে একগোট হৈ ৰাষ্ট্ৰীয় নাগালেণ্ড সমাজবাদী পৰিষদ (NSCN)ৰ জন্ম দিয়ে ৷ কিন্তু এই সংগঠনটোৱে শ্বিলং চুক্তি আৰু সংঘৰ্ষ অব্যাহত ৰাখে ৷
NSCN (IM)ৰ দাবী : ৰাষ্ট্ৰীয় নাগালেণ্ড সমাজবাদী পৰিষদ (ইচাক-মুইবাহ)
‘‘গ্ৰেটাৰ নাগালিম’’ত নাগালেণ্ডৰ সৈতে ‘‘সমস্ত সংলগ্ন নগা-জনবহুল অঞ্চল’’ অন্তৰ্ভুক্ত হৈ আছে ৷ ইয়াত অসম, অৰুণাচল আৰু মণিপুৰৰ কিছু সংখ্যক জিলাৰ লগতে ম্যানমাৰৰ এটি সৰ্ববৃহৎ অংশ অন্তৰ্ভুক্ত হৈ আছে ৷ ‘‘গ্ৰেটাৰ নাগালিম’’ৰ নক্সাখনত প্ৰায় 1,20,000 বৰ্গ কিলোমিটাৰ মাটিকালি অন্তৰ্ভুক্ত হৈ আছে যদিও নাগালেণ্ড ৰাজ্যৰ মাটিকালি 16,527 বৰ্গ কিলোমিটাৰহে ৷
নাগালেণ্ড বিধানসভাই ‘‘গ্ৰেটাৰ নাগালিম’’ দাবীক সমৰ্থন কৰে- ‘‘এক প্ৰশাসনিক ছাতিৰ অধীনত সকলো নগা জনগোষ্ঠীৰ লোকক সংলগ্ন অঞ্চলৰ সন্নিবিষ্টকৰণ’’- পঞ্চমবাৰৰ বাবে : ডিচেম্বৰ 1964, আগষ্ট 1970, ছেপ্তেম্বৰ 1994, ডিচেম্বৰ 2003 আৰু 27 জুলাই, 2015 ৷
ভাৰতবৰ্ষৰ অন্য ৰাজ্যসমূহৰ বিৰুদ্ধে নগা বিদ্ৰোহৰ এক কালক্ৰম :
1881 চনত নগা পাহাৰ ব্ৰিটিছ ভাৰতত অন্তৰ্ভুক্ত হৈছিল ৷ ব্ৰিটিছ শাসনৰ পূৰ্বে নগা জনগোষ্ঠী স্বতন্ত্ৰ আছিল আৰু 1881 চনত তেওঁলোকে অৰ্ধ স্বাধীনতা ভোগ কৰিছিল ৷
1918 : সিঁচৰিত হৈ থকা নগা জনজাতিসকলক একত্ৰিত কৰাৰ হেতু ইয়াৰ ফলস্বৰূপে 1918 চনত ‘নাগা ক্লাৱ’ গঠন হয় ৷
1929 : নাগা ক্লাৱে 1929 চনত চাইমন কমিচনক কয় যে, ‘‘পূৰ্বৰ সময়ৰ লেখীয়াকৈ নিজৰ সিদ্ধান্ত নিজেই ল’বলৈ আমাক অকলশৰীকৈ এৰি দিয়ক ৷’’
01.04.1937 : নাগা ক্ষেত্ৰক ভাৰত চৰকাৰ আইন (1935)ৰ পৰা আঁতৰাই ৰখা হয় আৰু পোনপটীয়াকৈ ব্ৰিটিছ ক্ৰাউনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয় ৷
1946 : এ.জেদ. ফিজোৰ নেতৃত্বত 1946 চনত ৰাষ্ট্ৰীয় নাগা পৰিষদ তথা নাগা নেশ্যনেল কাউন্সিল (NNC) গঠন হোৱাৰ পিছত সুকীয়াকৈ নাগা হোমলেণ্ডৰ বাবে আন্দোলন সক্ৰিয় হৈ উঠে ৷
29.06.1947 : সেই সময়ৰ অসমৰ তৎকালীন গৱৰ্ণৰ ছাৰ আকবৰ হাইদৰীয়ে নগাসকলৰ টী চাখৰী আৰু এলিবা ইম্টীৰ সৈতে 9 টা পইণ্টৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে ৷
02.08.1947 : সাৰ্বভৌম নগা ৰাজ্যৰ সংস্থাপনৰ সংকল্প ৷ নাগা নেশ্যনেল কাউন্সিলে আংগামী জাপু ফিজোৰ নেতৃত্বত বিদ্ৰোহ আৰম্ভ কৰে, NNCৰ পিছত এখন সাৰ্বভৌম ৰাজ্য স্থাপনৰ হেতু সংকল্পবদ্ধ হয় ৷
14.08.1947 : নাগা নেশ্যনেল কাউন্সিলে নাগা স্বাধীনতা দিৱসৰ ঘোষণা কৰে ৷
01.05.1951 : NNCৰ দাবী অনুসৰি, 99 শতাংশ নগা জনজাতিৰ লোকে এই সাবাধীনতা দিৱসৰ সমৰ্থন কৰে ৷ NNCয়ে 1952 চনৰ পূৰ্বে সাধাৰণ নিৰ্বাচন বহিষ্কাৰ কৰে আৰু হিংসাত্মক বিচ্ছিন্নতাবাদী আন্দোলন আৰম্ভ কৰে ৷
22.03.1956 : ফিজোৱে নাগা যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় চৰকাৰ (NFG) আৰু যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় নাগা সেনা (NFA) গঠন কৰে ৷
01.04.1956 : ফিজোৰ পলায়ন- অসমৰ নগা পাহাৰীয়া জিলাত নতুন দিল্লীয়ে বিদ্ৰোহৰ পৰিমাণ কম কৰিবলৈ সেনা বাহিনী মোতায়েন কৰে ৷ ডিচেম্বৰ মাহত ফিজোৱে সেই সময়ৰ তৎকালীন পূৱ পাকিস্তানলৈ আৰু তাৰপিছতে 1960 চনৰ জুন মাহত লণ্ডনলৈ পলায়ন কৰে ৷