“পৃথিৱীখন এক শৰীৰ,দিল্লী ইয়াৰ আত্মা”, মিৰ্জা গালিবে যেতিয়া এই যুগজয়ী শাৰী লিখিছিল তেতিয়া তেওঁ স্থান হিচাপে দিল্লীৰ ধৰণ আৰু তেওঁ কৰা কল্পনা তাৎপৰ্য পূৰণ হৈ ৰ’ব । দিল্লী বিধানসভাৰ আগন্তুক নিৰ্বাচনৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত দেশৰ দৃষ্টি নিবদ্ধ হৈ ৰৈছে দিল্লীৰ ওপৰত। ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত আৰু দিল্লীৰ মাজমজিয়াত অপ্ৰত্যাশিত সামাজিক-ৰাজনৈতিক অস্থিৰ পৰিস্থিতিৰ মাজত ৭০ জনীয়া দিল্লী বিধানসভাৰ বাবে ৮ ফেব্ৰুৱাৰীত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হ’ব। নাগৰিকত্বক লৈ সৃষ্টি হোৱা বিতৰ্কই ৰাইজক ৰাজপথলৈ লৈ আহিছে। একে সময়তে দীৰ্ঘ সময়ৰ বাবে দেশৰ অৰ্থনীতিত মন্দাৱস্থাই বিৰাজ কৰিছে । যদিও দিল্লী নিৰ্বাচনক স্থানীয় হিচাপে প্ৰক্ষেপ কৰা হৈছে,অনিবাৰ্যভাৱে এনেবোৰ বিষয়ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হৈছে আৰু ইয়াৰ জনাদেশক দেশখনে সন্মুখীন হৈ অহা এনে কিছু জটিলতাৰ প্ৰতিফলন হিচাপে চোৱা যাব ।
কিয় দিল্লী গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু এই সময়ত অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ ?
দেশৰ ৰাজনীতিৰ কেন্দ্ৰ হিচাপে আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ মাধ্যমৰ সৈতে নৈকত্যৰ ফলত সৃষ্ট কিছু অ-সমানুপাতিক ৰাজনৈতিক গুৰুত্বৰ বাবে দিল্লীৰ নিৰ্বাচনৰ সদা এক প্ৰতীকাত্মক গুৰুত্ব আছে । কিন্তু এইবাৰ দিল্লীৰ নিৰ্বাচন প্ৰতীকবাদতকৈ ঊৰ্ধত । কিয়নো ই দেশৰ ভোটিং আচৰণৰ পৰীক্ষা কৰিব, দ্বিতীয়তে ই এক ধৰণৰ বিকল্প ৰাজনীতিৰ কাৰ্যকৰিতাক নিৰ্দ্ধাৰণ কৰিব আৰু সৰ্বশেষত ই ভাৰতত যুক্তৰাষ্ট্ৰবাদৰ ভৱিষ্যত সন্দৰ্ভতো মতামত দিব । দিল্লীৰ ভোটাৰসকলে ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু ৰাজ্যিক নিৰ্বাচনৰ মাজত পাৰ্থক্য বিচাৰি লয় বুলি কোৱা হয়। নিৰ্বাচনৰ প্ৰকাৰ অনুসৰি ভোটাৰসকলৰ প্ৰাধান্য ভিন্ন ভিন্ন হয়। ইয়াৰ অৰ্থ এয়ে যে দিল্লীৰ ভোটাৰসকলে স্থানীয় আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত ইছ্যুবোৰ ভাগ কৰে। আম আদমি পাৰ্টীয়ে যিহেতু স্থানীয় পৰ্যায়ৰ প্ৰদৰ্শনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰ চলাইছে এয়া তেওঁলোকৰ অনুকূলে বুলি ধৰি ল’ব পাৰি। ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টীয়ে কেন্দ্ৰত ইয়াৰ প্ৰদৰ্শনক জোৰ দি আৰু কেন্দ্ৰৰ কাম কাজৰ সঁহাৰি হিচাপে ৰাইজৰ পৰা ভোট বিচাৰি প্ৰচাৰত গুৰুত্ব দিছে। কেন্দ্ৰৰ জনাদেশৰ লগত সামঞ্জস্য ৰাখিলেহে দিল্লীৰ প্ৰয়োজন আৰু সমস্যাসমূহ সমাধান কৰিব পাৰিব বুলি বিজেপিয়ে দিল্লীৰ ভোটাৰসকলক কৈছে । অৰবিন্দ কেজৰিৱালে যিহেতু দিল্লীত বিগত দিনত কৰা কামবোৰৰ খতিয়ানৰ ওপৰত অবিৰত গুৰুত্ব দিয়াৰ চেষ্টা কৰিছে বিজেপিয়ে দিল্লীক বিশাল ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰেক্ষাপটতহে প্ৰক্ষেপ কৰাৰ চেষ্টা চলাইছে য’ত আপ আৰু কংগ্ৰেছ দলক ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তাৰ সৈতে আপোচ কৰা বুলি কোৱা হৈছে।
পৰিচয়ৰ ৰাজনীতি নহয়, কেৱল বিকাশৰহেঃ এক বিকল্প ৰাজনীতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান
নিৰ্বাচনী ৰাজনীতি মূলতঃ নম্বৰৰ খেলহে আৰু এনেদৰে শ্ৰেণী বা ইয়াৰ কোনো আহ্বানে প্ৰভাৱ পেলায়। বিকাশ বা উন্নয়ন এনে এক যাদুকৰী শব্দ যিয়ে সকলো শ্ৰেণীকে এক কৰিব পাৰে আৰু পৰিচয়কেন্দ্ৰিক বিভাজনক নাইকিয়া কৰিব পাৰে। “গৰিবী হাটাও”, “সবকা সাথ সবকা বিকাশ”আদি সমদলৰ শ্ল’গানে দৃষ্টি আৰু কৌশলক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। আমি পাহৰা উচিত নহ’ব যে ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ এক সম্পৰীক্ষামূলক অধ্যায়ৰ জৰিয়তে আপৰ জন্ম হৈছিল । তেতিয়া ৰাজনীতিত প্ৰৱেশত বাধা প্ৰদান কৰা তিনিটা প্ৰতিবন্ধকতা দূৰ কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ নাগৰিক সমাজৰ এটা অংশই চেষ্টা চলাইছিল। এই তিনিটা প্ৰতিবন্ধকতা হৈছে-ধন,বাহুবল আৰু পৰিয়ালৰ সংযোগৰ মাধ্যম। ২০১০ চনত নৱগঠিত দলটোৰ অভূতপূৰ্ব বিজয়ে ধন কেন্দ্ৰিকতাৰ পৰা দায়িত্ব কেন্দ্ৰিকতালৈ ভাৰতৰ ৰাজনীতিৰ পৰিভাষা সলাই পেলায় । সেৱা প্ৰদান কৰাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিয়েই এই ৰাজনীতিৰ পোষকতা কৰা হৈছিল । এয়া কিমান দূৰ সফল হৈছে বা হোৱা নাই সেয়া বিচাৰ্য যদিও এই ধৰণৰ ৰাজনীতিয়ে খেল পৰিৱৰ্তনকাৰী হিচাপে কাম কৰিছে । গুৰুত্বপৰ্ণ কথাটো হ’ল বিভিন্ন উন্নয়নমূলক কামৰ জৰিয়তে আপে সফলতাৰে এক সামাজিক গোটবন্ধন সৃষ্টি কৰিছে, সমাজৰ বিভিন্ন শ্ৰেণীক লৈ এক ৰামধেনু গোটবন্ধন সৃষ্টি কৰিছে । এই গোটবন্ধন সাধাৰণতে ৰাজনৈতিক দলসমূহে অৱলম্বন কৰা পৃষ্ঠপোষকতাকেন্দ্ৰিক জনপ্ৰিয় নীতিতকৈ ঊৰ্ধত । ভোটদানৰ তিনিটা স্পষ্ট ব্যাখ্যাৰ দ্বাৰা সমাজ বিজ্ঞানী অমিত আহুজা আৰু প্ৰদীপ চিবাৰে তিনিটা স্পষ্ট সামাজিক গোট চিনাক্ত কৰিছে । যিসকল সমাজ-অৰ্থনীতিৰ ব্যৱস্থাৰ একেবাৰে তলৰ পৰ্যায়ত অৱস্থান কৰে সেই গোটটোৱে ভোটদানক এক অধিকাৰ হিচাপে গ্ৰহণ কৰে, ৰাজ্যৰ সম্পদসমূহ লাভ কৰাৰ মধ্যম হিচাপে মধ্যম শ্ৰেণীটোৱে গ্ৰহণ কৰে আৰু সকলোতকৈ শীৰ্ষত থকা গোটটোৱে এয়া এক পৌৰ অধিকাৰ বুলি ভাৱে । প্ৰশ্ন হ’ল এই তিনিটা ভোটদানৰ ধৰণক জড়িত কৰাই আপে কিমান দূৰ সঠিক নিৰ্বাচনী হিচাপ-নিকাচ চলাই যাব পাৰিব ? দিল্লীত হাস্পতাল, বিদ্যালয়,পানী আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ক্ষেত্ৰত পূৰ্বে দেখুওৱা সফলতাৰ ভিত্তিত আপে পুন ৰ্নিবাচিত হ’ব বিচাৰিছে। দেশ তথা মূলতঃ দিল্লীত হোৱা পৰিচয়ৰ মেৰুকৰণৰ পৰা এই বিষয়সমূহ তেওঁলোকে পৃথকে ৰাখিবলৈ সক্ষম হ'বনে?
শ্বাহীন বাগ, জে এন ইউ, জামিয়াঃ কেন্দ্ৰীয়কৰণৰ প্ৰত্যাৱৰ্তনৰ প্ৰস্তুতি নেকি?